Meşhur örneği herkes bilir: Meksika körfezinde bir kelebeğin kanat çırpışı, bir kaç ay sonra bir kasırgaya neden olabilir.

Bu örnek aslında matematik ile hava tahmini ilişkisini anlatmak için verilir.

1960’larda meteoroloji bilimiyle uğraşan matematikçiler, hava tahmini yapmanın kaotik yapısını fark etmişler, ortaya da ‘kaos teorisi’ adı verilen devasa matematik teorisi çıkmıştı.

Gerçekten de, sağlıklı bir hava tahmini yapmak için o kadar çok sayıda değişkeni hesaba katmak gerekiyordu ve üstelik her değişken anlık olarak o kadar çok değişebiliyordu ki, bilim uzun dönemli hava tahmini yapmanın bir sınırı olduğuna karar verdi: 14 gün.

Yani en fazla bundan 14 gün sonrasını tahmin etmek mümkündü bilime göre, ondan sonrası imkansızdı.

Google’ın Londra merkezli ileri yapay zeka araştırmaları şirketi ve laboratuvarı DeepMind bu limiti zorlamaya karar verdi. Daha önce yaptığı yapay zeka modelleriyle önce dünya satranç şampiyonu Garry Kasparov’u yenen, sonra Go adlı oyunda Dünya Şampiyonu Koreli oyuncuyu perişan eden DeepMind, ardından yaşamın ve insan sağlığının en zor bulmacası olan protein katlanmasına yönelmiş ve aslında aynı basit bileşenlerden oluşan proteinlerin olası bütün üç boyutlu katlanma biçimlerini kataloglayarak sağlık biliminin önüne olağanüstü bir imkan açmıştı. DeepMind bu buluşuyla bu yıl Nobel ödülü de aldı.

Şimdi aynı DeepMind hava tahmini işine girdi ve iki haftalık ‘bilimsel sınır’ı yıkıp geçti, 15 gün sonrası için güvenilir hava tahmini yaptı.

DeepMind bu yeni hava tahmini yapay zekasına yeni bir yöntem geliştirmiş ve bu yöntemi ‘GenCast’ olarak adlandırıyor. Yeni yayınlanan bilimsel makalenin önde gelen yazarı olan yapay zeka araştırmacısı Ilan Price bu yöntem için ‘Çok daha hızlı ve çok daha doğru sonuç veriyor’ diyor.

Aslında DeepMind bu konuda epeydir çalışıyor. Hava tahmini yapan yapay zekalarını ilk olarak 2023’te tanıttıklarında henüz 10 günlük tahmin yapabiliyorlardı. Ama orada durmadılar ve sistemi geliştirmeye devam ettiler, işte şimdi 15 güne ulaştılar.

Esasen 15 günlük güvenilir hava tahmini yapmak son derece önemli. Böylece insanları kötü hava şartlarına karşı çok önceden uyarmak mümkün olabilecek.

Düne kadar dünyanın en başarılı hava tahmin işini ‘Avrupa Orta Menzilli Hava Tahmin Merkezi’ yapıyordu. Bu kurum yıllardır kendi modelini kullanıyor ve sürekli daha doğru tahminler üretiyor. DeepMind da zaten kendi sistemini bu merkezin tahmin sistemiyle yarıştırmış. Dünyanın 1200 ayrı yerindeki rüzgar hızından hava sıcaklığına kadar pek çok hava tahminini birden yapmışlar. DeepMind yarışı kazanmış.