BM İklim Zirvesi COP29 Bakü'de Başladı

Azerbaycan’ın başkenti Bakü’de, Birleşmiş Milletler (BM) İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi 29. Taraflar Konferansı (COP29) başladı.

Financial Times’a göre, Bakü bu hafta başlayacak Birleşmiş Milletler COP29 zirvesine ev sahipliği yaparken Azerbaycan’ın devlet petrol ve gaz şirketi SOCAR yeni fosil yakıt üretimini artırmayı planlıyor. Kampanya grubu Global Witness’ın bağımsız danışmanlık şirketi Rystad Energy’nin verilerini analiz ederek hazırladığı rapora göre, 2050 yılına kadar SOCAR’ın üretiminin yüzde 44’ü yeni petrol ve gazdan oluşacak ve bu oran dünyadaki tüm ulusal petrol şirketleri arasında ikinci en yüksek oran olacak. Raporda, mevcut gelişmelerden ve henüz geliştirilmemiş keşfedilmiş sahalardan ve keşfedilmemiş petrol ve gazdan ne kadar üretim beklendiği incelendi. Uluslararası Enerji Ajansı, 2023 yılında dünyanın ortalama küresel sıcaklık artışını, dönüm noktası niteliğindeki Paris anlaşmasının ideal sınırına uygun olarak, sanayi öncesi seviyelerin 1,5C üzerinde sınırlaması için uzun vadeli yeni petrol ve gaz projelerinin olmaması gerektiğini söylüyor. SOCAR, Ukrayna’daki savaştan bu yana üretimini artırdı çünkü Avrupa Birliği, Rus gazını Azerbaycan da dahil olmak üzere diğer ülkelerden gelen fosil yakıtlarla değiştirmeye çalışıyor. SOCAR 2050’nin ötesinde yeni petrol ve gaz üretimi için anlaşmalar yaparken, COP29 Başkanı ve Azerbaycan Ekoloji ve Doğal Kaynaklar Bakanı Muhtar Babayev dünyanın küresel sıcaklık artışını 1.5C ile sınırlaması çağrısına öncülük etti. Geçtiğimiz yıl, yaklaşık 200 ülke Dubai’deki COP28’de yüzyılın ortasına kadar küresel enerji sistemlerinde fosil yakıtlardan uzaklaşmayı kabul etti. Ancak analize göre Azerbaycan, COP29’a ev sahipliği yapacak ülke olarak belirlendiğinden bu yana bir dizi petrol ve gaz anlaşması imzaladı. Bu anlaşmalar arasında SOCAR’ın ilk uluslararası upstream petrol ve gaz üretim yatırımı olan BAE’deki gaz projelerinde 468 milyon dolarlık hisse alımı da yer alıyor. Bir COP29 sözcüsü “Azerbaycan Avrupa’nın stratejik doğal gaz tedarikçisidir ve 2022’deki arz kesintilerinin ardından Avrupa’nın arzı artırma talebine yanıt olarak kapasite yatırımı yapmaktadır” dedi. Ayrıca “yakın bölgedeki ve Avrupa’daki talebi karşılamak için yenilenebilir enerji ihracatını genişletmeye çalışıyordu” diye ekledi. SOCAR yorum talebine yanıt vermedi. Azerbaycan, dünyanın en önemli iklim zirvesine ev sahipliği yapan üst üste ikinci petro-devlet oldu. BAE de, COP28 öncesinde, aynı anda ev sahipliği yaparken petrol ve gaz anlaşmaları yapmaya çalıştığı iddialarıyla karşı karşıya kalmıştı. BM’nin iklim değişikliği kolunun eski yönetici sekreteri Richard Kinley, “Küresel fosil yakıt endüstrisinin hainliği ve ikiyüzlülüğü, onlarca yıllık uygulamadan sonra daha da yüzsüzleşiyor” dedi. Kinley sözlerine şöyle devam etti: “COP başkanlığının fosil yakıt çıkarları tarafından kirletilmesini önlemek için etrafına bir ‘sıhhi kordon’ bile çekememiş görünmeleri son derece rahatsız edici.” COP29’a katılacak olan Danimarka İklim Bakanı Lars Aagaard, Azerbaycan’ın sadece gaz gelirlerini artırmaya odaklanmadığını söyledi. Danimarka’nın da zirveye katılan rüzgar şirketi Ørsted ile yenilenebilir enerji konusunda Bakü ile görüşmelerde bulunduğunu söyledi. Ancak Financial Times’a konuşan Avrupalı diplomatlar, Azerbaycan hükümet yetkililerinin iklim görüşmelerinin yanı sıra gaz anlaşmaları konusunu da gündeme getirdiklerini, bunun da daha çok bu yılın sonunda sona erecek bir sözleşme kapsamında Rusya’dan Ukrayna üzerinden gelen gazın yerine geçmesi bağlamında olduğunu söylediler. Bloomberg’in geçen ay bildirdiğine göre Macaristan ve Slovakya’daki şirketler, Ukrayna boru hattından gelen gazın yerini almak üzere Azerbaycan ile bir anlaşma yapmaya yaklaşıyor. Ancak enerji analistleri, bu anlaşmanın devam eden Rus akışını gizlemekle sonuçlanabileceği konusunda uyarıda bulundu. Chatham House’un geçen ay yayınladığı bir raporda Azerbaycan’ın AB’ye başvurarak gelecekteki gaz talebini garanti altına alma çabalarına dikkat çekildi. Raporda, “Azerbaycan hükümeti, kendisini çok taraflı iklim sürecinin merkezine yerleştirerek, küresel enerji dönüşümü etrafındaki konuşmaları kontrol etmeyi umabilir, böylece ülkenin kendi petrol ve gaz rezervleri mümkün olduğunca uzun süre finansal olarak uygulanabilir kalabilir” denildi.