Dijital İkizinizle Tanışın

Uçaklardaki jet motorlarının durumu takip eden dijital ikizleri var. Uber, araç ağını böyle takip ediyor. Amazon birkaç yıl sonraki satışları bu sistemle öngörüyor. Bazı otomobiller böyle test ediliyor. Ve şimdi sıra insan vücudunda…

Çok değil, bundan birkaç yıl sonra doktora gittiğinizde, size sanal bir versiyonunuz eşlik edebilir. Vücudunuzun işler durumda bir modeli olan bu dijital ikizi, doktorunuz bilgisayar ekranında görebilir. Bu da en son yaşamsal belirtilerinizle güncellenerek doktorun doğru bir teşhis koymasına yardımcı olacak. Ayrıca size özel olarak tasarlanmış ilaç ve prosedürlerin kapısını açarak iyileşme oranlarını büyük ölçüde artıracak. Anlattıklarımız size hayal gibi görünebilir ancak bu teknolojinin temelleri atılıyor. Nitekim, Londra Queen Mary Üniversitesi’nden araştırmacılar, yaygın bir tür kalp ritmi bozukluğu olan atriyal fibrilasyona yönelik farklı tedavileri değerlendirmek için halihazırda tek tek hastaların kalplerinin bilgisayar simülasyonlarını kullanmaya başladı. Çünkü bir hastanın kalbi üzerinde deney yapmak çok riskli bir iş. Diğer organların da bilim insanları tarafından eşleştirilmesiyle, eninde sonunda sanal bir vücut oluşturmak üzere birbirlerine bağlanmaları muhtemel görünüyor. Yapay zekayla uçuşa geçti The Economist’in bilim ve teknoloji departmanının analizine göre bu dijital ikizler her yerde ortaya çıkmaya başladı. Örneğin uçaklardaki jet motorlarının durumu böyle izleniyor, Uber’in araç ağı böyle takip ediliyor. İkizler, Amazon’un mevcut tedarik zincirini, şirketin birkaç yıl sonraki satışları doğru bir şekilde tahmin etmesine yetecek kadar iyi kopyalıyor. Yerel yetkililerin selin etkilerine yanıt vermesine yardımcı oluyor. Otomobil üreticilerinin test sürüşlerini ve çarpışmaları simüle ederek yeni modellerin geliştirilmesi süreçlerinde yıllar kazanmalarını sağlıyor. Fabrikaları, şirketleri ve tüm bir kenti yönetmeye yardımcı olacak ikizler de geliştiriliyor. Tüm bunlar, ikizlere fiziksel benzerleri hakkında tahminlerde bulunma ve yeni veriler üzerinde ince ayar yapma yeteneği kazandıran yapay zeka alanındaki son gelişmelerle çok hızlandı. Sensörler sayesinde Dijital ikizler, fiziksel nesnelerin ve sistemlerin temel bilgisayar modelleri olarak ortaya çıkmıştı. Bilgisayarlar daha güçlü hale geldikçe, ikizler de daha sofistike hale geldi. Karmaşık tasarım ve modelleme yazılımları, birçok fiziksel nesnenin başlangıçta sanal dünyada şekillenmesi anlamına geliyor. Her türlü şeyi ölçebilen küçük sensörler, ikizleri gerçek zamanlı verilerle besleyerek fiziksel benzerlerini yansıtıyor. Örneğin bir Formula 1 yarış arabası, bir Grand Prix sırasında dijital ikizini güncelleyen 250’den fazla sensöre sahip olabiliyor. Yapay zeka tüm bunları çok daha ileri götürerek sanal modellerin daha sofistike hale gelmesine ve gerçek dünyadaki faaliyetleri hem simüle hem de optimize etmesine olanak tanıyor. Bunun distopik bir geleceğe işaret ettiğinden endişe edebilirsiniz. 1999 tarihli bir bilim kurgu filminde, bilinçli bir makinenin yaygın sanal gerçeklik yoluyla insanlığı bastırdığı bir karakter olan Morpheus buna bir isim de koymuştu: “Matrix her yerde.” Aslında eski bir yöntem Gerçek dünyadaki şeylerin sembolik temsillerini yaratma fikri yüzyıllar öncesine dayanıyor. Birçok eski uygarlık, mezar inşa etmek ya da bir şeylerin nasıl inşa edileceğini bulmak için mimari modeller geliştirdi. Tüccarların mali durumlarını görmek için 15. yüzyılda geliştirdiği çift girişli defter tutma işi de aslında bunun kağıt tabanlı bir örneği. 1940’lardan kalma hidrolik bir bilgisayar olan Phillips Makinesi, ulusal ekonomik faaliyetin fiziksel bir “ikizini” yarattı. Elektronik tablolar ve tedarik zinciri yönetim sistemleri şirketlerin işlemleri kaydetmesini, envanteri takip etmesini, tahminler yapmasını ve gelecek senaryolarını modellemesini sağlıyor. Günümüzün dijital ikizleri işte bu süreci genişleterek insanların karmaşık sorunların üstesinden gelmesini kolaylaştırıyor. Adeta sanal kristal küreler gibi davranarak insanların geleceğe bakmasına, sorunları gerçekleşmeden tespit etmesine ve çılgın fikirleri gerçek dünyadaki sonuçlarından kaçınarak test etmesine olanak tanıyabilirler. İşletmeler için bu, daha iyi tasarım, daha düzenli operasyon ve daha az maliyet hatası anlamına gelecektir. Dijital ikizlerin topluma vaat ettikleri de aynı derecede heyecan verici: Kişiselleştirilmiş sağlık hizmetleri, daha kolay işleyen ve nefes alan şehirler, iklim modellemesinin ortaya çıkardığı tehditler sayesinde gezegenin çevresel felaketten nasıl kaçınabileceğine dair ipuçları gibi… Dijital ikizler, bize aslında kaleler inşa edip bunu gerçeğe dönüştürülmeden önce test edilebileceğimiz bir kum havuzu sunuyor. Körlüğe yol açar mı? Bu sanal ikizler kötü yola düşebilir mi? Kötü programlanırlarsa ya da hack’lenirlerse olabilir. İnsanların dijital ikizlere çok fazla bel bağlaması sonucu önlenebilir tıbbi sorunların göz ardı edilmesi gibi bir tür körlük yaşanabilir, kurumsal sistemler bozulabilir ve kritik enerji santralleri tehlikeye girebilir. Ancak bu riskler dijital ikizlere özgü değil ki. Eskiden de olduğu gibi, bu riskler tüm gelişmekte olan teknolojiler için geçerli. Yapay zekanın kullanımına ilişkin mevcut tartışmada olduğu gibi, elbette bu tür endişelerin de dikkate alınması gerek. Dijital ayna dünyasının ortaya çıkışı şüphesiz yeni soruları gündeme getirecek fakat potansiyel avantajları şimdiden açıkça görülüyor.   economist.com