Ankara edebiyatın ve sanatın başkenti olarak gözükmese bile bizim gönlümüzde her zaman öyledir. Gönüllerin şampiyonu. Gerçekten gönül ister ki bu canlılık tüm hızıyla devam etsin. Ankara’da her hafta sonu ve her akşam edebiyat, sanat etkinlikleri tüm hızıyla devam ediyor.
Birçoğumuzun şikâyet konusu söyleşi ve etkinliklerin aynı saate denk gelmesi ve biri birinden kopuk olduğu için bir koşuşturma içinde kalıyoruz. Hem okur olarak hem yazar olarak. Bizler her ne kadar ‘‘piyasa’’ ya hâkim olanlardan olamadığımız için tüketilen bir ürünümüz yok. Olmasında. Yoksa tükenip yok oluruz.
Geçtiğimiz iki hafta içinde bir dizi etkinliklerden bahsetmek istiyorum. Metin TURAN koordinatörlüğünde yıllardır devam eden KIBATEK Edebiyat Akademisi Cumartesi Söyleşileri’ni takip ederken yine bizlere ev sahipliği yapmıştı. Ve yine İğne yere düştü yerde bulamadık Bizde yer beğenme lüksümüz olmayınca söyleşinin yapıldığı salonun bitişik odasında kulak misafirliğiyle yetindik. Ne kadar kulak kabartıysak verimli olmadı duyduklarımız. Neyse ki tam bu sırada Gerçek Edebiyat sitesi sahibi yazar dostumuz Ahmet YILDIZ girdi odaya. Sohbete başladık, sesimiz gitmesin diye. Çankaya Belediyesinin 2022 yılında açtığı kütüphaneye bir yenisi olarak Sevgi SOYSAL Kütüphanesi eklendi. ‘Kütüphaneyi merak edip gezdim. Harika bir yer ama dikkatimi çeken kitapların çok az oluşuydu. Yine de üye oldum. Burada birbirinden güzel etkinlikler niye yapılmasın diye aklımdan geçmedi değil.’
Aradan bir hafta geçtikten sonra Sevgi SOYSAL’ı anma etkinliği düzenleneceğini öğrendim. Ve kızı Funda SOYSAL’ın Şubat Kültür Sanat Etkinliğinde konuşmacı olmasıydı. Beni ayrıca heyecanlandıran Prof. Dr. Mümtaz SOYSAL’ın 1960 askeri darbesi sonrasında, yeni anayasa çalışmalarında görev almış. Ocak-Ekim 1961 arasında CHP'yi temsilen Anayasa Komisyonu üyeliği yapması ve 1961 Anayasası'nın hazırlanmasına katkı vermiş. Akademiyi bırakmamış ve 1971'de SBF'nin dekanı oldu ancak kısa süre sonra gelen 12 Mart muhtırası ile görevden uzaklaştırıldı, tutuklandı, yargılanması. 1968'den beri okuttuğu Anayasa'ya Giriş ders kitabında "komünizm propagandası" yapmakla suçlandı, 6 yıl 8 ay ağır hapis, 2 ay 20 gün Kuşadası'nda emniyet gözetimi altında bulundurulma ve kamu haklarından mahrumiyet cezası verildi. Toplam 14,5 ay Mamak Cezaevi'nde kaldı. Yazar Sevgi Soysal'la evliliği de Mamak Cezaevi yıllarına denk geldi. Ancak Sevgi Soysal erken yaşta, 1976'da 40 yaşındayken yaşama veda etti. Sevgi SOYSAL'la evliliğinden iki kızı Defne Soysal, Funda Soysal. Funda SOYSAL’ın o döneme ait anlatı ve anıları çok önemliydi.
Yenişehir’de ve Güniz Sokakta ki evlerinde binlerce kitap olduğunu söyledi. Gazete ve arşivlerinde 7000 makale dev bir külliyat. Bu birikimi basmaları için yayınevleriyle görüşmesine rağmen geri dönüş olmamış.
Hangi gazeteler ve makaleleri olabilir diye araştırdım. Uğur Mumcu, ‘’Sakıncalı Piyadesi'’nde (Tekin Yayınevi, 1977, s. 23) bu mahkemede Mümtaz Soysal’ın şu savunmayı yaptığını yazıyor: “Sokrat’ın yargılanması Yunan uygarlığı için bir kara leke oldu. Galilei’nin yargılanması insanlık tarihi için bir suç sayıldı. Beni de işlemediğim suçlardan ötürü yargılayarak, zorla kahraman yapmak istiyor, layık olmadığım bir sandalyeye oturuyorsunuz." Hukukçuluğunun yanı sıra Forum, Akis, Yön, Ortam gibi dergilerde, Yeni İstanbul, Cumhuriyet, Ulus, Barış, Milliyet ve Hürriyet gazetelerinde yazarlık yapıyor. 1969-71'de Akdeniz Sosyal Bilim Araştırma Konseyi Başkanlığı, 1974-78 arasında Uluslararası Af Örgütü İkinci Başkanlığı görevlerini yürütüyor. 1979'da BM Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) Uluslararası İnsan Hakları Öğretimi Ödülü'nü alıyor.
Ayrıca Ankara’da ki evlerinde bulunan Sevgi SOYSAL’ın ve Prof. Dr. Mümtaz SOYSAL’ın kitapları nasıl koruyacağım derdi var deyince Funda SOYSAL hemen söz alarak “Cebeci Sevgi Soysal Kütüphanesine teslim edilerek anısı ve eserleri yaşatılabilir.” dedim. Funda SOYSAL’ın da heyecanı gözlerinden okunuyordu. Fazla geç kalınmadan ben de internet üzerinden Çankaya Belediyesine şu soruyu ilettim. “Kütüphanede kaç kitap bulunuyor? Sevgi Soysal'ın kitaplığı var mı?” Cevap gelirse ne mutlu bu sayede hem Ankara Hukuk Fakültesine hem Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesine yakın olacak.